Tenisistka, trenerka, pedagog, propagatorka rekreacji rodzinnej i zdrowego stylu życia, krajoznawca, działaczka organizacji sportowych, turystycznych i społecznych – oto Maria Marianna Żybura.
Urodziła się 12 września w Siedlcach w rodzinie kolejarskiej Józefa i Marii Szuby. Miała czworo rodzeństwa. Po przedwczesnej śmierci ojca wychowaniem piątki dzieci zajmowała się matka. Pobierała edukację w Szkole Powszechnej Kolejowej przy ul. Świętojańskiej 7 (później Szkoła Podstawowa nr 1), w Gimnazjum Żeńskim im. Królowej Jadwigi oraz na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Z powodów finansowych nie mogła dokończyć nauki na studiach. W 1936 roku zawarła związek małżeński z Adamem Żyburą (1903-1982), m.in. tenisistą i sędzią piłkarskim, z którym podzielała pasję do sportu.
W latach 30-tych zaczęła uprawiać wyczynowo tenis w Klubie Tenisowym i następnie w Wojskowym Klubie Sportowym. Odnosiła zwycięstwa i zajmowała czołowe lokaty w turniejach regionalnych, zdobywała tytuły mistrzyni Siedlec i powiatu w singlu, deblu i mikście. W 1937 roku wywalczyła tytuł mistrzyni województwa lubelskiego. W latach II wojny światowej należała do Armii Krajowej, udzielała się w Polskim Czerwonym Krzyżu. W 1943 roku przyjęła do domu na wychowanie 11-letniego Ludwika Deryłę (1932-2008), uratowanego na stacji kolejowej w Siedlcach chłopca deportowanego z Zamojszczyzny, któremu jako przybrana matka zapewniła wykształcenie (pułkownik Wojska Polskiego).
Po wyzwoleniu wróciła do sportu, wraz z mężem odbudowała zniszczone korty i założyła w KS ZKK Ognisko sekcję tenisa, w której trenowała dzieci i młodzież oraz znowu brała udział w turniejach. Wygrywała mistrzostwa Siedlec, wywalczyła 12 tytułów mistrzyni Mazowsza w singlu i deblu. Uczestniczyła w zawodach w innych dyscyplinach sportu, m.in. w pływaniu, piłce ręcznej, koszykówce, strzelectwie. W 1948 roku była kapitanem reprezentacji miasta w rozegranym w Siedlcach meczu sparingowym z reprezentacją Polski seniorek w siatkówce.
Od 1948 roku pracowała w utworzonym Powiatowym Komitecie Kultury Fizycznej w Siedlcach, instytucji zajmującej się zarządzaniem sportu i organizacją imprez. W 1952 roku rozpoczęła zaoczne studia na Akademii Wychowania Fizycznego. Po ich ukończeniu w 1956 roku podjęła pracę nauczycielki wychowania fizycznego w Państwowej Szkole Ogólnokształcącej stopnia licealnego im. Królowej Jadwigi w Siedlcach (obecnie II LO), w której przygotowywała uczniów do miejskich zawodów międzyszkolnych i wyższego szczebla w wielu dyscyplinach oraz do pokazów gimnastycznych na miejskich i powiatowych uroczystości. Niezmiennie działała w organizacjach propagujących sport, rekreację i turystykę – KS ZZK Ognisko (później KS Kolejarz i KS Pogoń) pracowała w różnych sekcjach, a w latach 1958-60 i 62-65 była członkiem zarządu klubu. Prowadziła m.in. szkółkę łyżwiarską dla dzieci i młodzieży szkolnej, zaczynając w latach 50-tych zajęcia na zamarzającym zimą stawie w Parku Aleksandria, a następnie na przyszkolnym i miejskim lodowisku. W latach 50. założyła pierwsze w Siedlcach zespoły ćwiczebne z ćwiczeniami korekcyjnymi dla kobiet pracujących. Po utworzeniu 3 maja 1957 roku Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej zaangażowała się w działalność tej organizacji. Na zjeździe założycielskim weszła w skład Zarządu Głównego i w tym samym roku została członkiem prezydium Zarządu Wojewódzkiego TKKF w Warszawie.
Z jej inicjatywy powołano pierwsze w Siedlcach Ognisko TKKF Relaks, które nadal prowadzi aktywną działalność upowszechniającą wśród mieszkańców miasta rekreację rodzinną i zdrowy styl życia. Przez wiele lat była w nim prezeską, wiceprezeską i członkiem zarządu, a zwłaszcza pomysłodawczynią różnorodnych masowych imprez rekreacyjnych i sportowych cieszących się dużą popularnością (turnieje, konkursy, zloty, spartakiady). Po utworzeniu województwa siedleckiego w latach 1975-78 kierowała pracami Zarządu Wojewódzkiego TKKF.
Za długoletnią działalność społeczną była wielokrotnie nagradzana i wyróżniana, m.in. ponad 30 medalami i odznakami resortowymi i stowarzyszeniowymi. W 1970 roku otrzymała Złoty Krzyż Zasługi, a w 1978 roku Rada Państwa przyznała jej Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Zmarła 17 listopada 1995 roku w wieku 83 lat. Jest pochowana na cmentarzu przy ul. Cmentarnej w Siedlcach. Ku jej pamięci corocznie odbywają się mistrzostwa miasta w pływaniu.
źródło: własne / archiwum Sławomira Kindziuka; foto: archiwum Sławomira Kindziuka
